Η εξέλιξη της επιστημονικής τεχνολογίας σε συνδυασμό με τις αυξημένες διατροφικές ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου οδήγησαν στη δημιουργία μιας νέας κατηγορίας τροφίμων: Τα λειτουργικά τρόφιμα.
Τα λειτουργικά τρόφιμα είναι προϊόντα τα οποία είναι είτε εμπλουτισμένα με συστατικά όπως οι στερόλες, με ζωντανούς μικροοργανισμούς όπως τα προβιοτικά, είτε είναι τρόφιμα από τα οποία έχουν αφαιρεθεί κάποια ανεπιθύμητα συστατικά όπως για παράδειγμα τα αλλεργιογόνα.
Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό οργανισμό μελέτης λειτουργικών τροφίμων (FUFOSE – Functional Food Science in Europe) «λειτουργικά τρόφιμα είναι τα τρόφιμα τα οποία αποδεδειγμένα προσφέρουν οφέλη σε μια ή περισσότερες σωματικές λειτουργίες, εκτός της πλήρωσης των διατροφικών αναγκών, με τέτοιο τρόπο ώστε είτε να βελτιώνουν την υγεία και την ευημερία, είτε να
ελαττώνουν την πιθανότητα ασθένειας».
Μια από τις μεγαλύτερες κατηγορίες λειτουργικών τροφίμων είναι τα προβιοτικά, τα προϊόντα δηλαδή (συνήθως γαλακτοκομικά) τα οποία περιέχουν προβιοτικούς ζωντανούς μικροοργανισμούς. Ως προβιοτικά χρησιμοποιούνται σήμερα διάφορα είδη και γένη μικροοργανισμών. Μεταξύ αυτών κυριαρχούν τα οξυγαλακτικά βακτήρια (lactic acid bacteria) και
συγκεκριμένα οι γαλακτοβάκιλλοι, εντερόκοκκοι και τα bifidobacteria, τα οποία θεωρούνται ευεργετικά για την υγεία και ιδίως του εντέρου.
Ωστόσο, η επιλογή ενός μικροοργανισμού προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως προβιοτικό στηρίζεται σε συγκεκριμένα κριτήρια.
• Να είναι κατάλληλο για τρόφιμα.
• Να είναι παρόν με τη μορφή ζωντανών κυττάρων, σε μεγάλες ποσότητες πριν την πρόσληψη.
• Να είναι σταθερό και να παραμένει ζωντανό και ενεργό μέχρι την ημερομηνία λήξης του προϊόντος στο οποίο βρίσκεται.
• Να επιβιώνει τη διέλευση από το ανθρώπινο πεπτικό σύστημα.
• Να ασκεί αποδεδειγμένα ευεργετική δράση στην υγεία.
Τα «καλά βακτήρια»
Στο έντερο κατοικεί ένας πολύπλοκος πληθυσμός μικροοργανισμών οι οποίοι αποτελούν τη χλωρίδα του εντέρου («καλά βακτήρια»). Περίπου 400 είδη βακτηρίων αποτελούν τη χλωρίδα ενός ενήλικα το οποίων ο αριθμός υπερβαίνει κατά 10 φορές τον αριθμό των κυττάρων του
ανθρώπινου σώματος.
Η χλωρίδα του παχέος εντέρου διευκολύνει την πέψη και την απορρόφηση διαφόρων θρεπτικών ουσιών. ενώ εξασφαλίζει προστασία έναντι των λοιμώξεων και ενισχύει το ανοσοποιητικό μας σύστημα.
Τα οφέλη με… αποδείξεις
Ένας μεγάλος αριθμός μελετών έχει αποδείξει πως η χρήση των προβιοτικών διαμορφώνει/ενισχύει ένα διαταραγμένο εντερικό μικροβιακό οικοσύστημα, και επιφέρει οφέλη στην υγεία. Αυτό δεν προϋποθέτει μεταβολές της εντερικής χλωρίδας, δηλαδή αποίκηση του ανθρώπινου
πεπτικού συστήματος από τα προβιοτικά βακτήρια, καθώς θεωρείται ότι οι μικροοργανισμοί αυτοί μπορούν να δράσουν ευεργετικά απλά διαβαίνοντας το πεπτικό σωλήνα.
Μελέτες έχουν δείξει πως κάποιοι προβιοτικοί μικροοργανισμοί ρυθμίζουν την εντερική χλωρίδα και επομένως την καλή λειτουργία του εντέρου και άλλοι βοηθούν στη βελτίωση της αμυντικής του λειτουργίας και στην εξάλειψη της φλεγμονώδους απόκρισης στην περίπτωση μολύνσεων. Πιο
πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως κάποια προβιοτικά ενδέχεται να αλλάζουν τον τρόπο λειτουργίας της χλωρίδας (π.χ. τον τρόπο που μεταβολίζονται κάποιες τροφές).
Κλινικές μελέτες
Αναφορικά, σε δυο διαφορετικές κλινικές μελέτες(1,2) χορηγήθηκαν σκευάσματα γάλακτος τα οποία είχαν υποστεί ζύμωση με τον προβιοτικό μικροοργανισμό L. Casei Defensis και έδειξαν μείωση της σοβαρότητας της διάρροιας στα παιδιά, ενώ μελέτες κατά τις οποίες χορηγήθηκε σκεύασμα γιαουρτιού με τον προβιοτικό μικροοργανισμό ActiRegularis έδειξαν βελτίωση στην εντερική ευφορία και στα πεπτικά προβλήματα σε εθελοντές (3,4,5,6). Τα οφέλη των προβιοτικών είναι ευρέως αποδεκτά από την επιστημονική κοινότητα και οι μελέτες θα πρέπει να συνεχιστούν ώστε να διευρυνθεί η γνώση μας τόσο στον μηχανισμό δράσης τους όσο και στα
περαιτέρω οφέλη τα οποία μπορεί να φέρουν στην υγεία.
Πηγή:
Ναυσικά Φρίμα, Διδάκτωρ Γενετικής, τμήματος Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας
Βιβλιογραφία
1. Pedone CA, Bernabeu AO, Postaire ER, et al. The effect of supplementation with milk fermented
by Lactobacillus Casei (strain DN 114-001) on acute diarroea in children attending day care
centers. Int. J Clin Pract. 1999;53(3): 179-184.
2. Agarwal KN, Bhasin SK. Feasibility studies to control acute diarrhoea in children by feeding
fermented milk preparations. Eur J Clin Nutr 2002q 56(suppl4):S56-S59.
3. Guyonnet D., Schlumberger A., Mhamdi L., Jakob S., Chassany O. Fermented milk containing
Bifidobacterium lactis DN-173 010 improves gastrointestinal well-being and digestive symptoms
in women reporting minor digestive symptoms: a randomised, double-blind, parallel, controlled
study. British Journal of Nutrition, 2009; 102:1654-1662.
4. Guyonnet D., Woodcock A., Stefani B., Trevisan C. and Hall C. Fermented milk containing
Bifidobacterium lactis DN-173 010 improved self-reported digestive comfort amongst a general
population of adults. A randomized, open-label, controlled, pilot study. Journal of Digestive
Diseases, 2009; 10: 61-70.
5. Agrawal A., Houghton L.A., Morris J., Reilly B.,D., Guyonnet D., Goupil-Feuillerat N.,
Schlumberger A., Jakob S. & Whorwell P.J. Clinical trial: the effects of a fermented milk product
containing Bifidobacterium lactis DN-173-010 on abdominal distension and gastrointestinal transit
in irritable bowel syndrome with constipation. Alimentary Pharmacology and Therapeutics, 2009;
29(1): 104-114.
6. Guyonnet D, O. Chassany, P. Ducrotte, C. Picard, M. Mouret, C.H. Mercier and C. Matuchansky.
Effect of a fermented milk containing Bifidobacterium animalis DN-173 010 on the
health-related quality of life and symptoms in irritable bowel symdrome adults in primary care. A
multicentre, randomised, double-blind, controlled trial. Alimentary Pharmacology and
Therapeutics, 2007; 26 (3): 475-486.
