Τα κανναβινοειδή αποτελούν θεραπεία δεύτερης επιλογής στη σπαστικότητα στα πλαίσια της ΣΚΠ (ανεξαρτήτου μορφής), ιδιαίτερα σε περίπτωση έλλειψης αποτελεσματικής δράσης των φαρμάκων πρώτης επιλογής από το στόμα (π.χ. μπακλοφένη, γκαμπαπεντίνη).
Τι είναι τα κανναβινοειδή;
Tα κανναβινοειδή [ήτοι δέλτα-9 τετραϋδροκανναβινόλη (THC) και κανναβιδιόλη (CBD)] είναι δύο χημικά παράγωγα που προέρχονται από επεξεργασία της φυτικής κάνναβης. Τα φυτά κάνναβης πιστεύεται ότι περιέχουν περισσότερα από 60 διαφορετικά χημικά έκδοχα, ωστόσο τα δυο παραπάνω είναι τα μοναδικά που έχουν μελετηθεί στη σπαστικότητα στα πλαίσια της σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Ποιος ο μηχανισμός δράσης των κανναβινοειδών;
Ο μηχανισμός δράσης των κανναβινοειδών στον ανθρώπινο οργανισμό και συγκεκριμένα στη σπαστικότητα δεν έχει κατανοηθεί πλήρως. Ωστόσο σύμφωνα με τα παρόντα βιβλιογραφικά δεδομένα, τα κανναβινοειδή συνδέονται σε ειδικούς υποδοχείς στην επιφάνεια του κυττάρου (CB1 και CB2), οδηγώντας στην ενεργοποίηση μίας σειράς αντιδράσεων τόσο σε επίπεδο εγκεφάλου, όσο και σε επίπεδο ανοσολογικού συστήματος.
Ποιοι ασθενείς με ΣΚΠ μπορούν να λάβουν τη θεραπεία;
Τα κανναβινοειδή αποτελούν θεραπεία δεύτερης επιλογής στη σπαστικότητα στα πλαίσια της ΣΚΠ (ανεξαρτήτου μορφής), ιδιαίτερα σε περίπτωση έλλειψης αποτελεσματικής δράσης των φαρμάκων πρώτης επιλογής από το στόμα (π.χ. μπακλοφένη, γκαμπαπεντίνη).
Με βάση τα θεραπευτικά πρωτόκολλα, τα κανναβινοειδή μπορούν να συνδυαστούν με τα υπάρχοντα φάρμακα κατά της σπαστικότητας (μπακλοφένη, γκαμπαπεντίνη, τολπεριζόνη, τιζανιδίνη) για την επίτευξη του μέγιστου θεραπευτικού αποτελέσματος.
Σε μελέτη φάσης ΙΙΙ σε ασθενείς με ΣΚΠ και σπαστικότητα, 42% των ασθενών εμφάνισαν βελτίωση της σπαστικότητας και της λειτουργικότητας του προσβλεβλημένου άκρου 4 εβδομάδες μετά την έναρξη της θεραπείας. Ανάμεσα σε αυτούς, το 75% εμφάνισε βελτίωση της σπαστικότητας κατά 30% σε σχετική κλίμακα βαθμολόγησης της βαρύτητάς της.
Ποια είναι η δοσολογία του φαρμάκου;
Τα κανναβινοειδή χορηγούνται υπό τη μορφή στοματικού spray. To φάρμακο χορηγείται είτε κάτω από τη γλώσσα, είτε στο βλεννογόνο της πλαϊνής στοματικής κοιλότητας (εσωτερικά του μάγουλου). Η συνήθης ημερήσια δόση είναι 4-6 spray, και μπορεί ανάλογα με τη βαρύτητα της σπαστικότητας να φτάσει εώς και τα 12 spray.
Ποιες είναι οι πιο συχνές παρενέργειες των κανναβινοειδών;
Οι πιο συχνές παρενέργειες των κανναβινοειδών εμφανίζονται κατά τη φάση έναρξης της θεραπείας και είναι το αίσθημα ζάλης και η ήπια υπνηλία, τα οποία μπορεί να επιμένουν έως και 4 εβδομάδες. Συνήθως οι εκδηλώσεις αυτές υποχωρούν στην πορεία της θεραπείας, αλλά για λόγους ασφαλείας συνιστάται η αποφυγή της οδήγησης αλλά και εργασιών που απαιτούν λεπτή κινητικότητα.
Οι παρενέργειες αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν με την ελάττωση της ημερήσιας δόσης ή την αύξηση των χρονιακών διαστημάτων εφαρμογής τους κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Οι σχετικές κλινικές μελέτες δεν έδειξαν σημαντικές παρενέργειες ή στερητικό σύνδρομο κατά την αιφνίδια παύση της θεραπείας. Επιπλέον δεν βρέθηκαν ενδείξεις επηρεασμού των νοητικών λειτουργιών του εγκεφάλου ή του ψυχοπαθολογικού προφίλ του ασθενούς.
Tι πρέπει να προσέχουν οι ασθενείς κατά τη λήψη των κανναβινοειδών με άλλα φάρμακα;
Φάρμακα που προκαλούν καταστολή ή υπνωτικά χάπια δεν θα πρέπει να λαμβάνονται μαζί με τα κανναβινοειδή, καθώς ενδέχεται να οδηγήσουν σε ισχυρές παρενέργειες. Επίσης συνιστάται η αποφυγή χρήσης αλκοόλ, λόγω επηρεασμού της ηπατικής λειτουργίας και συνάμα της φαρμακολογικής δράσης του φαρμάκου.
Ποιοι δεν επιτρέπεται να λαμβάνουν κανναβινοειδή;
Τα κανναβινοειδή αντεδείκνυνται σε ασθενείς με ιστορικό αλλεργίας στο εν λόγω φάρμακο, ψυχιατρικών νοσημάτων (σχιζοφρένεια, ψυχώσεις) αλλά και κατά τη διάρκεια του θηλασμού.
Επίσης ασθενείς με ιστορικό επιληπτικών κρίσεων, ηπατικής ή νεφρικής νόσου, ή εξάρτησης από παραισθησιογόνες ή ναρκωτικές ουσίες θα πρέπει να συμβουλευτούν τον θεράποντα νευρολόγο τους πριν την πιθανή έναρξη της θεραπείας.
Τα κανναβινοειδή έχουν πάρει επίσημη έγκριση συνταγογράφησης στην Ισπανία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία και σύντομα στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαικής Ένωσης, υπό τη μορφή spray. Κατά την άποψη του συγγραφέα, η αποτελεσματική δράση τους θα τα τοποθετήσει ως θεραπεία 'δεύτερης γραμμής' δίπλα στα έως τώρα φάρμακα από το στόμα (μπακλοφένη, τιζανιδίνη) για τη θεραπεία της σπαστικότητας στη ΣΚΠ.
Γράφει: Κερασνούδης Αντώνιος - Ειδικευόμενος Νευρολόγος
